Zomereczeem; een welvaartsziekte?
Wat is zomereczeem!?
Zomereczeem is een ontstekingsreactie. Het begint met versterkte bloedvulling en zwelling van de huid, de manenkam voelt hard aan. Dan ontstaan blazen die samenvloeien en overgaan in grote vochtige plekken met korstvorming en jeuk. 20 tot 40 % van de noord-europese rassen hebben zomereczeem. Ook in Japan en India komen zomereczeem voor. In Australiƫ heeft wel 60% van de paarden er last van, maar alleen in Oueensland, in de rest van Australiƫ is het een zeldzaamheid.
Overal lees ik dat eczeem pas ontstaat als een paard 2 jaar is. In mijn enquĆŖte echter geven een aantal mensen aan dat hun paard het al voor zijn eerste levensjaar had.
Oorzaken
⢠1. Culicoides roberti.
In de meeste literatuur lees je dat zomereczeem wordt veroorzaakt door het mugje Culicoides roberti. De beet zou een allergische reactie veroorzaken.
⢠2. te weinig zweetkliertjes.
Afvalstoffen worden niet met zweet naar buiten gewerkt, maar blijven achter in de huid. O.i.v. zonlicht geeft dit irritaties. Een duitser heeft hier onderzoek naar gedaan bij IJslanders, en heeft aangetoond dat in 90% van de eczeempaarden minder zweetkliertjes hebben ( Dr. Dieter Kolb).
⢠3. te weinig beweging
Door te weinig beweging vermindert de darmwerking en de stofwisseling. Een paard is een bewegingsdier, wat 70% van de dag in beweging is, en die in de natuur zo'n 50 km per dag aflegt.
⢠4. verstoorde leverfunctie
Chlorofyl wordt niet volledig afgebroken. Het bloed dat door de huid stroomt bevat daardoor stoffen die op zonlicht reageren, waarbij stoffen vrijkomen die giftig zijn voor cellen. De huidcellen in de diepere lagen van de huid worden daardoor aangetast. Er ontstaat een vrij ernstige huidontsteking (zonnebrand).
Zonnebrand hoeft niet te betekenen dat een paard een verstoorde leverfunctie heeft.
⢠5. te veel eiwitten
Als eiwitten niet enzymatisch maar bacterieel wordt omgezet ontstaan rottingsprocessen waardoor allergieƫn kunnen ontstaan. De darmfunctie is verstoord. Een volwassen paard heeft per dag maar heel weinig eiwitten nodig, max. 2g per kilo lichaamsgewicht. Natuurlijk is dit niet voor alle paarden/ omstandigheden gelijk.
⢠6. te veel koolhydraten
Als makkelijk oplosbare koolhydraten niet enzymatisch maar bacterieel worden omgezet ontstaan in de darm gistingsprocessen, die eveneens allergieƫn veroorzaken en de darmflora verstoren.
⢠7. stress
Stress verstoort de darmflora. Verhoogde uitscheiding van stresshormonen(cortison) leidt tot verzwakking van het immuunsysteem en aantasting van de darmflora.. Dit geldt dus alleen bij langdurig stress, een beetje stress is gezond. Bespreek ik nog bij de uitslag van de enquete.
⢠8. erfelijkheid
Er zijn onderzoeken geweest binnen paardenfamilies over de erfelijkheid van zomereczeem. Er is daarbij gekeken hoeveel kinderen van bepaalde ouderkombinaties zomereczeem ontwikkelden. Ik vind dat geen degelijk onderzoek. Vaak slaan erfelijke aandoeningen een generatie over en zou er dus ook naar grootouders gekeken moeten worden.
Bij mensen is een gen (het HLA-B27 gen) ontdekt wat verband zou houden met allergieƫn. 60 tot 80% van de mensen met arthritis hebben dit gen, en spondylose komt alleen maar voor bij mensen met dit gen (arthritis en spondylose zijn ook allergische reacties!). Wellicht hebben eczeem paarden ook zo'n gen. In de uitslag van de enquete bespreek ik de erfelijkheid nog.
Eigenlijk komt het er dus op neer dat in bijna alle gevallen de darmflora verstoord wordt.
Dr. Konrad Werthmann, http://www.pferdemedizin.com, heeft het zelfs over een chronisch verstoorde darmflora bij eczeempaarden.
ā70%Van het immuunsysteem is aan het spijsverteringsstelsel gekoppeld. Hier wordt over tolerantie of allergie besloten. Als er niets mis is met het spijsverteringsapparaat, dan zijn allergieĆ«n een zeldzaamheid. Als het spijsverteringsapparaat niet wordt behandeld dan is aan een allergie niets te doen.ā
( uit: Allergieƫn behandelen met de F.X Mayr-kuur, Dr. Harald Strossier)
Uit eigen ervaring ben ik te weten gekomen dat gras de stofwisseling van paarden verandert. EƩn dag geen gras geeft mijn paard een heel andere vacht en ik ken mensen die deze ervaring delen.
Het gras in onze weiden bevat veel fructaan, een complexe polysaccharide (zie hfdst. gras).
Ik denk dat overmatig gebruik van kunstmest de eczeem bij mijn paard heeft veroorzaakt. Het is van de ƩƩn op de andere dag ontstaan bij een boer die veel kunstmest strooide, daarvoor had hij geen last! Na een uur in de wei werd hij gek van de jeuk.
De voeding die wij onze paarden geven komt nauwelijks overeen met wat bij een āwild paardā op het menu staat. Daardoor komen ook veel afvalstoffen in het lichaam, die o.i.v. zonlicht energie vrijmaken, waardoor cellen in de huid beschadigd raken, wat weer jeuk geeft.
Wat is een allergie
Een allergie is het overmatig reageren van het lichaam op een herhaald kontact met een bepaalde stof, berustend op een wisselwerking tussen allergenen (antigene stoffen die bij daartoe gevoelige dieren allergische verschijnselen veroorzaken, normaliter stimuleren zij het immuunapparaat niet) en humorale antistoffen (de verdediging van het organisme tegen schadelijke invloeden van buiten af door factoren aanwezig in het bloedserum).
Wetenschappers hebben aangetoond dat zomereczeem paarden een verhoogd gehalte aan histamine in het bloed hebben.
Histamine wordt gevormd door basofiele granulocyten (afweer), mestcellen (in slijmvlies, ook afweer) en trombocyten (bloedplaatjes, bloedstolling) o.a. bij allergische reacties, bij stress en o.i.v. toxinen, enzymen en sommige geneesmiddelen.
Histamine is een amine (eiwit) dat vrijwel in alle dierlijke en plantaardige weefsels voorkomt. Het heeft een capillairverwijdende werking, doet de musculatuur van bronchi en darmkanaal contraheren, verhoogt de doorlaatbaarheid van capillairen en stimuleert de vorming van maagsap.
Er is dus weldegelijk sprake van een allergische reactie.
Maar waar komen die mugjes nu eigenlijk op af, en waarom hebben niet alle paarden er last van, en waarom sommige paarden pas op heel late leeftijd. Ook zijn de aantal gevallen per land verschillend. In Australie bijv. heeft 60% van de paarden in Queensland last van zomereczeem, in de rest van Australie komt het nauwelijks voor.
In Nederland stijgt het aantal eczeempaarden. Zo had 20 jaar geleden maar 10 % van de paarden last van zomereczeem, het is nu al 40%!
Voeding
Wat gebeurt er als er teveel krachtvoer wordt gevoerd.
Overbelasting van de spijsverteringscapaciteit leidt tot verkeerde vertering, d.w.z. dat bijvoorbeeld te veel eiwitten niet enzymatisch worden afgebroken, maar bacterieel worden omgezet.
Als eiwitten bacterieel worden omgezet, ontstaan zogeheten 'biogene aminen'.
De hoofdvertegenwoordiger daarvan, histamine, is de belangrijkste uitlokker van allergische reacties. Er is aangetoond dat eczeempaarden verhoogde histamine gehalten in het bloed hebben!!
Er ontstaan ook andere biogene aminen, o.a. cadavarine(lijkengif), die zelf histamine vrijmaken of de werking van histamine versterken, omdat ze door dezelfde enzymen(diaminoxidasen) worden afgebroken. Iets dergelijks gebeurt ook bij gistingsprocessen bij een te grote koolhydraataanvoer (granen).
Bovenmatige koolhydraatconsumptie versterkt allergiesymptomen.
Bij gisting komt alcohol vrij, die de darmwand aantasten. Hierdoor ontstaan gaatjes in de darmwand die stoffen, ook grote onafgebroken eiwitbrokstukken, doorlaten die niet doorgelaten zouden moeten worden.
Het darmgerelateerde immuunsysteem beschouwt deze als lichaamsvreemde eiwitten en reageert, als het paard hiervoor gevoelig is, met een allergie.
Dit proces noemt men intestinale auto-intoxicatie of zelfvergiftiging vanuit de darm.Door het behandelen van gisting en rotting en dit langdurig te vermijden kunnen veel allergische reacties worden voorkomen.
( deze alinea is een citaat uit het boek āallergieen behandelenā.)
Allergie uitlokkende factoren
Directe oorzaken
Chemische substantie
-voedingsmiddelen
-geneesmiddelen
-milieugiffen
-typische allergenen, pollen, insektenstoffen
-chemicalien
-schoonmaakmiddelen
Micro-organismen
-bacterien
-virussen
-schimmels
-parasieten
-clamydia-bacterien
Lichaamsvreemde stoffen
-asbest
-plastic
-kunststoffen
-zware metalen*
-dierharen, huisstof
Indirecte oorzaken
Fysieke prikkels
-temperatuur
-straling
-rƶntgenstralen
-zon-UV stralen
Stofwisseling
-zuur/base disbalans
Psychische prikkels
-verdriet
-angst
-stress
*Zware metalen worden door gras uit de bodem opgenomen als de Ph van de bodem lager is dan 4,5. Zorg dat de paardeweide een Ph heeft van 6.De Ph wordt verhoogd door kalkmeststoffen.
Gras
Waarom is gras niet goed voor eczeempaarden.
Als het zo is dat eczeempaarden een chronisch verstoorde darmflora hebben doet ons eiwitrijk en koolhydraatrijk gras er geen goed aan. Het gras is dus veel te rijk. Daarom hebben voornamelijk sobere rassen last van zomereczeem.
Van nature eet een paard complexe koolhydraten die in de blinde darm door bacteriƫn worden gefermenteerd. Daarbij komen vluchtige vetzuren vrij die door de dikke darmdarm wand worden opgenomen. Het paardenlichaam is daarop ingesteld. Eiwitten en oplosbare koolhydraten worden door enzymen in de maag en dunne darm afgebroken tot aminozuren en enkelvoudige koolhydraten die door de dunne darmwand worden opgenomen.
Bij een grote eiwit/oplosbare koolhydraat gift kunnen de enzymen hun werk niet voldoende doen en de eiwitten/oplosbare koolhydraten komen onafgebroken in de dikke darm terecht. Daardoor kunnen bepaalde bacteriƫn explosief gaan vermenigvuldigen door de rijke voedingsbodem ( die daar dus niet thuishoort).
De darmflora raakt verstoord, er ontstaat een disbalans.
Door de weide te bemesten met kunstmest (stikstof) wordt het gras zeer eiwitrijk en kan het een hoog fructaangehalte krijgen. Dit maakt de weide dus ongeschikt voor onze paarden ( niet alleen eczeempaarden).
Fructaan is een complexe polysaccharide wat onverteerbaar is, maar snel fermenteert in de blinde darm van paarden. Hierdoor gaan melkzuurbacteriƫn explosief groeien. Door toename van melkzuur door de fermentatie van melkzuurbacteriƫn ontstaat grote sterfte onder microben die in de darm voorkomen. Hierbij komt gif vrij.
De melkzuur verandert de Ph in de darm, die onder gunstige omstandigheden 6 is.
Ook de Streptococcus bovis bacterie groeit explosief door zetmeel (granen) en suiker. Samen worden ze ervan verdacht hoefbevangenheid te veroorzaken.
Gras maakt fructaan tijdens moeilijke omstandigheden, we spreken dan van āgestresstā gras. Het slaat het fructaan op om tijdens gunstige omstandigheden een groeispurt te kunnen maken.
Stress ontstaat makkelijk in het voorjaar wanneer gras bemest is, het zonnetje schijnt, er valt voldoende regen, maar.... het vriest 's nachts waardoor het gras niet goed kan groeien. Stress kan ook ontstaan door onderbemesting of wanneer het zo kort is afgegraasd dat het nauwelijks meer kan groeien.
(http://www.safergrass.org of http://www.paardnatuurlijk.nl )
Veel mensen denken dat het gras 's winters geen kwaad kan, maar gras kan dan juist veel fructaan bevatten!
Er is niets natuurlijks meer aan ons gras. Natuurlijk gras zou niet opgewassen zijn tegen continue begrazing. Intensieve begrazing bestaat al eeuwen in Europa, en het is ons gelukt grassen te kweken die daar tegen kunnen. Het lukt het kort afgegraasde gras om zich weer te herstellen dankzij de fructaan. Grassen uit koude gebieden als timothy, orchard en brome beschikken hierover. Ze kunnen fructaan opslaan in alle cellen van de plant.
Er zijn echter ook grassen die dit vermogen niet hebben; de tropische grassen, zoals prairie gras en bermuda gras. Deze grassen produceren zetmeel wat alleen in speciale cellen kan worden opgeslagen en vol is vol. Deze grassen zijn dus veel 'armer' en daarom veel geschikter voor onze paarden. Dit is wat de natuur als voeding heeft bedoeld voor paarden.
Hooi
Wat gebeurt er met de fructaan tijdens het hooien.
Na het maaien gaat het gras nog even door met het opslaan van fructaan. Heel belangrijk is daarom de periode en de weersomstandigheden wanneer er gemaaid wordt. Liefst tijdens bewolkt weer en niet te vroeg in het voorjaar.
Hooi kan dus ook veel suiker bevatten, van 1 tot meer dan 35%. Belangrijk is dus om na te gaan waar het hooi vandaan komt, of er met kunstmest is bemest, wanneer het geoogst is en of er regelmatig met kalk wordt bemest. Je kunt je hooi laten onderzoeken op suikergehalten.
Door hooi minimaal 60 minuten in water te laten weken, kun je overtollige fructaan eruit spoelen. In warm water duurt dit 30 minuten.
Kuil
Kuil is een gefermenteerd product. Bij fermentatie komt melkzuur vrij en ik heb in een eerdere alinea aangegeven wat melkzuur kan veroorzaken. Ook stijgt het histamine gehalte naarmate een product langer rijpt of opgeslagen is (zie volgende alinea).
Laat kuilgras ook een tijdje in water weken. Het wordt minder zuur. Verschoon wel iedere dag het water.
Is zomereczeem een histamine-intolerantie?
Histamine is de belangrijste mediatorstof bij ontstekingen. Zij heeft, afhankelijk van de concentratie, een reeks belangrijke biologische uitwerkingen in het lichaam.
Een disbalans tussen histamine en de afbraak ervan noemen we een histamine-intolerantie.
Histamine maakt een organisme zelf aan en heeft in kleine dosis fysiologische uitwerkingen ( =de natuurlijke verrichtingen). Is er echter sprake van hoge concentraties, en die zijn aangetoond bij eczeempaarden, dan volgen ongewenste, aan hun doel voorbijschietende, reactie van het lichaam. Dan doen zich de karakteristieke klachten van allergische aard voor. Bij de tienvoudige concentraties doen zich levensbedreigende situaties voor (hartritme stoornissen, ademnood, astmatische klachten).
Histamine zit in alle levensmiddelen, soms in zeer hoge concentraties. Histamine ontstaat in de natuur ook door bacteriƫle omzetting (denk aan gistings- en fermentatieprocessen waarbij melkzuurbacteriƫn actief zijn: zuurkool, kuilgras, azijn).
Aangezien histamine biologisch zo actief is, moet het lichaam zich tegen te hoge concentraties beschermen. Met dat doel is er in de darm al een eerste barriĆØre tegen histamine. Voor de afbraak van histamine produceren cellen van de darm het enzym diaminoxidase. Dit enzym moet verhinderen dat in de darm de concentraties histamine te hoog worden, want dat zou ofwel tot lokale problemen leiden ofwel na resorptie voor het organisme in zijn geheel schadelijke gevolgen hebben.
Het biologische functioneren van het enzym vereist minimaal koper en de vitamine B6, wat wijst op het belang van vitaminen en mineralen.
De rol van het spijsverteringstelsel wordt bovendien onderstreept doordat de aanvoer van histamine niet alleen via de levensmiddelen gebeurt maar ook via de aanmaak van natuurlijke, in de darm aanwezige, bacteriƫn (melkzuurbacteriƫn).
Spijsvertering moet een evenwicht zijn tussen enzymatische spijsvertering en bacteriƫle omzetting. Als dit laatste de overhand krijgt, dan zijn er in het spijsverteringsstelsel ook bij- en eind producten te vinden.
Hoge concentraties histamine ontstaat vooral door een te grote aanvoer van eiwit dat niet volledig verteerd wordt, maar bacterieel omgezet.
De darmflora
De darmflora is een complexe symbiose van diverse micro-organismen. De ƩƩn spreek over 400 soorten, de ander over 600. Men weet dus schijnbaar nog niet eens om hoeveel soorten het gaat. Van ongeveer 5% van de darmflora is bekend welke functie ze binnen de spijsvertering hebben, van de overige 95% tast men nog in het duister. TNO heeft een microchip ontwikkeld, die de darmflora nader gaat bekijken, en wellicht komt er ƩƩn en ander aan het licht.
Er komen pathoge (=ziek makende ) bacteriƫn , niet-pathoge bacteriƫn, gisten en schimmels voor in de darm, die in symbiose met elkaar leven. Als een soort gaat overheersen spreekt men van een disbiose of disbalans. Dit kan leiden tot ziekte of allergieƫn.
Probiotica's voorschrijven terwijl we zo weinig kennis hebben van wat er in de darm omgaat heeft mijns inziens totaal geen nut. Probiotica's bevatten meestal diverse melkzuurbacteriƫn die, zoals ik eerder heb beschreven, ook kunnen gaan woekeren en daardoor schade aanrichten. Melkzuurbacteriƫn produceren melkzuur die de Ph van de darm veranderen. Daardoor wordt de omgeving voor vele micro-organismen onleefbaar, en een disbiose ontstaat.
Het is nog niet duidelijk of abnormale darmflora allergieƫn veroorzaakt of dat voedselallergieƫn de darmflora verstoort.
Even alles op een rijtje
1. gebruik voor de bemesting van uw weiland gƩƩn kunstmest!
2. gebruik wel kalkmeststof, dit i.v.m. de Ph van de bodem.
3. paarden voor zonsopgang of na zonsondergang laten grazen, dus niet heel de dag, dit i.v.m. het fructaan gehalte in het gras.
4. gras niet te kort laten afgrazen, stripbegrazing is een hele goede oplossing.
5. voer geen granen, vooral niet als ze een bewerking hebben ondergaan, liefst helemaal geen krachtvoer.
6. wil je toch perse krachtvoer geven, doe dit dan met handjes tegelijk, dus liever 10 x op een dag een handje dan 2 x een kilo.
7. maak het hooi en kuilgras nat of laat het testen op suikergehaltes.
8. kamille heeft een verbeterende werking op de darmflora.
9. zeewier heeft een verbeterende werking op de darmflora.
10. veel beweging, dit om de stofwisseling te versnellen en een betere darmwerking ( trage stofwisseling, veel afvalstoffen in het bloed, wat insekten aantrekt )
11. geef je paard takken te eten, geschikte soorten zijn berk, wilg, linde, het gaat verveling tegen, het is goed voor het gebit en het is gezond.
Ik ben van mening dat de beste oplossing tegen zomereczeem sobere voeding is. Er bestaat geen pasklaar middel als er geen veranderingen worden doorgevoerd wat betreft de voeding. Geen van de middeltjes zullen blijvend helpen als er te rijk wordt gevoerd.
Diverse behandelplannen en tips die ik heb gekregen van enquĆŖte- invullers
Behandelplan van Puur Natuur
Dit is ook op te vragen bij Puur Natuur zelf. Het is verstandig om hier in feb/maart mee te beginnen.
1. voor een goede stofwisseling:
- drainage compositum, voor reinigen van darmen, stimuleert lever, nieren en lymfe, samen met:
- pro boiforte, voor een goede darmflora en betere spijsvertering
2. ter voorkoming van een allergische reactie:
- puur culio, een homeopatisch preparaat van het culicoides mugje, dit middel wordt het hele seizoen gegeven.
- puur allergie, helpt huidaandoeningen die gepaard gaan met roodheid, zwelling
en jeuk.
3. voor een gezonde vacht:
- trias omega, essentiƫle vetzuren.
Tips van enquĆŖte invullers
1. Tavegin is een humaan anti-allergie middel, verkrijgbaar bij de apotheek.
Ik heb er geen ervaring mee, maar ik vermoed dat het een anti-histamine middel is, en ben daar geen voorstander van. De gebruikster heeft er goede ervaringen mee, maar informeer voor je het gaat gebruiken eerst bij je dierenarts .
( ƩƩn tablet per dag )
2. Iedere dag insmeren met zeewater of zeezoutoplossing.
3. Iedere dag insmeren met het nat van gekookte aardappelen.
4. Klitwortel van het Kruidvat.
5. Fenonolf
6. Stop Itch
7. Spuitbus voor oudere mensen met luiereczeem ( merk onbekend, waarschijnlijk verkrijgbaar bij de apotheek)
Uitslag van de enquĆŖte
Allereerst wil ik iedereen bedanken die de moeite hebben genomen om de enquĆŖte in te vullen.
De meest opvallende dingen heb ik hier uitgewerkt, dit aan de hand van wat 60 personen zelf hebben waargenomen bij hun eczeem paard.
Het meest opvallend vind ik dat het bijna allemaal zeer werklustige paarden zijn. Maar 10 mensen geven aan dat hun eczeempaard lui is. Zoals ik al eerder aangaf zijn paarden echte bewegingsdieren en als ze aan deze natuurlijke drang niet kunnen voldoen kan stress ontstaan, en langdurige stress is ongezond! Ook wordt de stofwisseling trager door te weinig beweging. En onder beweging versta ik niet een beetje rondlummelen in de wei.
Heel veel mensen gebruiken ook kunstmest om te weide te bemesten, ongeveer de helft van de ondervraagden. Dit raad ik sterk af; het maakt het weiland ongeschikt voor paarden (ook voor koeien en andere grazers, maar daar gaan we nu niet op in). Stop met kunstmest! Het duurt in ieder geval ongeveer 5 jaar voordat de effecten van kunstmest uit de bodem zijn, dus verwacht niet meteen resultaat als je ermee stopt. Liever ook geen mest van andere dieren als varkens en koeien gebruiken. Beter is oude stalmest van paarden en kalk.
Bijna iedereen geeft zijn/haar paard wortels (ruim 50 personen). Wortels bevatten ook veel suikers en zijn te snel opgekweekt met veel kunstmest, dit zijn vooral de wortels die je in van die grote zakken kunt kopen. Af en toe een wortel moet kunnen, maar zeker niet te veel en te vaak voeren. Uit eigen ervaring kan ik zeggen het bij mijn paard de jeuk verergert.
Ook voert bijna iedereen zijn/haar paard krachtvoer. Mijns inziens is dit helemaal niet nodig. Krachtvoer is ontwikkeld in de tijd dat paarden nog echt hard moesten werken (hele dagen). Dit ging ten koste van hun graastijd en moest worden aangevuld met snelle opneembare voedingsstoffen: krachtvoer.
De meeste paarden hebben 1 uur per dag lichte arbeid, en hebben dus tijd genoeg om voldoende voedingstoffen uit ruwvoer te halen. Ruwvoer gaat verveling tegen en is beter voor de spijsvertering, dus waarom krachtvoer?!
De vraag welke voeding het paard in zijn jeugd heeft gekregen kon helaas niet iedereen beantwoorden, maar heel veel veulens, en misschien wel bijna alle veulens zijn grootgebracht met veulenbrok.
Veel veulens worden rond de derde maand afgespeend en gaan dan op veulenbrok over. Veel beter zou het zijn om een veulen langer bij de moeder te laten drinken. Ten minste tot de 6de maand, liefst langer. Er is onderzocht wat de effecten daarvan zijn. Een veulen wat langer bij zijn moeder is gebleven kan later veel makkelijker omgaan met de eisen die wij aan het paard stellen, ze leren veel sneller.
Een veulen wat vroeg bij zijn moeder wordt weggehaald mis van alles: de wijze lessen, de voedzame moedermelk, die door niets te vervangen is, en een opbouw van een goede darmflora, die van levensbelang is.
Ook de veulenbrokken halen het bij lange na niet bij de moedermelk.
Veulenbrokken bevatten koemelkeiwitten, eiwitten die lichaamsvreemd zijn bij een paard. De eiwitten worden daarom niet volledig afgebroken, en er kunnen allergische reacties optreden. Dit geeft een atrofie van het darmslijmvlies en de darmvlokken, waardoor de samenstelling, alsmede de kwaliteit van de darmflora veranderd.
Tot 5 jaar geleden mochten er ook dierlijke producten in paardenvoeding worden verwerkt, met dezelfde gevolgen. Dit is gelukkig verboden.
Erfelijkheid, een aantal van jullie geeft aan dat in de foklijn van zijn/haar paard eczeem voorkomt. Met name bij grootouders. Ik denk ook dat het erfelijk is maar dat het ook generaties kan overslaan om dan ineens weer op te duiken.
http://nicolette.hebing.net/index.php?o ... mitstart=0
Bladwijzers