Verteringsproblemen: verschil tussen hooi en gras?

[Marie]

Ik vraag hier nog maar eens om raad omdat ik het zelf even echt niet weet.
En hier zitten een hoop verstandige mensen die er volgens mij veel meer kennis van hebben dan ik. Ik ben op zoek naar informatie over het verteringssysteem van een paard. Hoe werkt dat precies? En dan heb ik het vooral over het laatste deel. Tot de maag ben ik mee zeg maar, maar hoe zit het daarna met de darmen en de lever? Vooral in deze twee ben ik geïnteresseerd.

En in welke mate is er een wisselwerking? Kan bijvoorbeeld een probleem in de darmen een probleem in de lever veroorzaken? Vb. uit bloedonderzoek blijkt dat de leverwaarden verhoogd zijn. Is er dan sowieso gewoon een probleem in de lever of kan het oorspronkelijke probleem zich dan ook in de darmen situeren?


En dan vooral mijn grote vraag; wat is het verschil in vertering tussen hooi en gras? Wat maakt dat dit zo anders is en dat paarden hier zo anders op kunnen reageren?
En om het dan nog ingewikkelder te maken... er lijkt ook nog een duidelijk verschil tussen hooi en voordroog op dat vlak? En dan heb ik niet per se over de voedingsstoffen die er wel/niet inzitten maar echt over de vertering.

Mijn haflinger Sofie lijkt een probleem te hebben met de vertering van hooi, gras gaat goed. En ik vraag me dus af waar dit aan kan liggen.

Als er mensen specifiek over Sofie willen meedenken wil ik zeker ons hele verhaal opschrijven!

[senta]

Over het verband bloedwaarden-lever-darmen weet ik niets.
Het verschil tussen hooi, gras en voordroog zit hem in de eerste plaats in het droge stof gehalte. Hooi is het droogst, dan voordroog en gras is het natst. In principe zou goed gedroogd hooi nauwelijks moeten verschillen van gras aangezien de voedingsstoffen door het drogen niet veranderen. Hooi dat minder goed gedroogd is of niet optimaal is opgeslagen kan schimmelsporen bevatten, ook als je het nog niet ziet of ruikt en sommige paarden zijn daar gevoelig voor.
Voordroog heeft wel een iets andere samenstelling. Dit blijft bewaard door fermentatie door bacteriën. Die maken het voordroog licht zuur waardoor het geconserveerd wordt. Dat geeft bij overschakelen van hooi of gras naar voordroog wel eens klachten als dunne mest. Dat kun je het beste dus geleidelijk doen.

Wel opvallend dat Sofie moeite lijkt te hebben met hooi. Met voordroog hoor je wel vaker, maar ik ken verder eigenlijk geen paarden die moeite hebben met hooi, behalve oude paarden dan die niet goed meer kunnen kauwen.

[anroomy]

Heeft ze de hele zomer alleen gras gekregen en geen hooi of kuil? Als dat zo is dan kan de overgang vaak heel abeubt zijn en moet de darmflora zich zeer snel omstellen. Zo heeft een paard hele andere flora nodig voor gras verteren of voor hooi of voor kuil. Het beste is dus het hele jaar door beide te voeren zodat er geen ontwenning ontstaat in de darmen.

[senta]

Of in ieder geval geleidelijk omschakelen. Uit onderzoek blijkt dat de darmflora zich vrij snel aanpast aan ander voedsel.

[whoopie]

Er is wel duidelijk een relatie tussen darmen en lever. De lever heeft een ontgiftende werking, als de processen in de darm niet goed verlopen door verkeerd voer, gisting, bepaalde bacteriën of schimmels dan zijn er teveel afvalstoffen wat de lever niet aankan. Bij hoefbevangeheid schijn het proces ook op die manier te verlopen.

Overigens zijn er veel paarden/pony's die ook prima voordroog niet goed kunnen verteren en altijd klachten blijven houden.

[Marie]

Dankjewel voor de reacties!
Geleidelijk omschakelen hebben we zeker gedaan Nadat ze deze zomer enkel op gras stonden hebben ze ongeveer 2 maand lang gras én hooi gekregen en een week geleden zijn we dan overgeschakeld naar enkel hooi. Mij lijkt persoonlijk dat het daar dus niet echt om gaat.
Het is een probleem dat iedere winter terug komt, dus niet iets wat ik enkel nu opmerk. Ik moet zeggen dat ik het meestal wel pas na een tijdje opmerkte en nu kan er echt meteen al niet meer over kijken dat er een probleem is.

Er is een andere darmflora nodig voor de vertering van hooi. Wat wil dat precies zeggen? Gaat het om andere bacteriën die aanwezig moeten zijn?

Dineke, weet je ook wat het verschil in droge stof betekent voor de vertering ervan? Wil dat gewoon letterlijk zeggen dat het een paard zelf meer vocht moet toevoegen voor de vertering, dus meer moet drinken? Of wat kan dit nog voor verschil maken in de darmen?
Gevoelsmatig lijkt hooi mij harder, ruwer, en dus moeilijker te verdragen voor een eventueel gevoelige darmwand. Maar is dat echt zo? Het hooi gaat namelijk toch eerst door de maag waarbij al sappen worden toegevoegd dus zou al een zacht papje moeten zijn tegen dat het in de darmen komt dacht ik.
Of wil dat gewoon zeggen dat de darmen harder moeten werken om die stoffen af te kunnen breken?

Edit: we schreven tegelijkertijd whoopie Zou het ook kunnen dat er te veel afvalstoffen komen in de lever door een slechte werking van de darmen? Dus niet door slecht voer of iets dergelijk, maar gewoon omdat de darmen zelf niet helemaal goed werken.

Sorry voor al mijn vragen... Ik voel me echt een leek op dit vlak.

[whoopie]

Marie wat is vooral het probleem , het niet willen eten, diarree of juist verstopping.

[Marie]

Marie wat is vooral het probleem , het niet willen eten, diarree of juist verstopping.

Het niet willen eten. Ze heeft geen diarree en ook geen verstopping. Maar ze lijkt soms wel buikpijn te hebben. (eigen interpretatie)
Drie jaar geleden was het zo erg dat ze volledig is gestopt met eten. Daar heb ik toen ook een topic over gestart: http://www.nhforum.nl/forums/showthr...geen-hooi-eten

[jenzz]

Hoi Marie,
wat een nare situatie
heb je de mogelijkheid om ander hooi te proberen?
Er kan veel verschil zitten in het soort gras waar het hooi van is gemaakt.
Onze stalhouder liet me laatst het verschil zien tussen twee soorten. de een rook droppig zoet en had plattere stengels en was van graszaad gras.
De andere was losser en rook meer kruidig. Die laatste krijgen de paarden nu.
Je kan je hooi ook laten analyseren om de voedingswaarde te bekijken.

Wat zei de dierenarts verder over de verhoogde spierwaarden in het bloed?

[senta]

De darmflora bestaat uit vele verschillende bacteriën en de balans tussen die bacteriën past zich aan aan het voedselaanbod. Dat gaat vanzelf. Bij mensen is er uitgebreid onderzoek naar gedaan. Zo is er een onderzoek geweest waarin mensen een tijdje alleen dierlijk voedsel aten en daarna abrubt overschakelen naar alleen vegetarisch voedsel en andersom. Binnen enkele dagen hadden die mensen een totaal andere darmflora. Het verschil tussen gras en hooi is op zich niet zo groot, maar tussen het ene gras of het andere en het ene hooi of het andere kan heel groot zijn, net wat Jenzz zegt. Het is maar net wat de samenstelling van het grasland was.
Hooi van eigen land geeft het minste problemen. Weet je waar jullie hooi vandaan komt?

Het drogestof gehalte zegt verder niet zoveel. Als het voer droger is zullen paarden vanzelf meer drinken om genoeg vocht binnen te krijgen.

Wel heel vervelend dat ze het niet wil eten. Ik kan ook niets anders bedenken dan kijken of de kwaliteit van het hooi nog uit maakt.

[Jossie]

Ik reageer vanmiddag wel even uitgebreid, want er is inderdaad verschil (en dat is best een verhaal om goed uit te leggen). Het heeft nl met veel meer te maken en alles beïnvloed elkaar .

[Linda]

Is de toegang tot het hooi onbeperkt? Zo nee, dan zou het ook een probleem in de maag kunnen zijn (zeker omdat ze hooi niet echt wil eten). Zoals je zelf al zegt begint het proces in de maag. Paarden die niet onbeperkt voeding krijgen kunnen soms last krijgen van maagproblemen. Gras kunnen ze meestal op eigen tempo en de gehele dag door eten als ze zomers op de weide staan dus zal een maagprobleem zich minder snel voordoen. Is er ook al eens gekeken naar de hoeveelheid speeksel die Sofie aanmaakt bijv.? Speeksel speelt een grote rol in het verteringsproces.

[Jossie]

Zo, nu achter de pc, dat tikt stukken makkelijker als per telefoon .

Ruwvoer heb je in verschillende soorten, maar wat het gemeen heeft is dat het ooit op land gegroeid is. De inhoud van het ruwvoer wordt bepaald door een aantal factoren van buitenaf en factoren in de plant waaruit het ruwvoer bestaat. Als je bodem dus een tekort heeft (of een overschot) zal dat direct invloed hebben op het gewas dat er groeit. Zo kun je best een heel geschikt grasmengsel inzaaien, maar als je niet zorgt dat de bodem erbij past, heb je na een bepaalde periode niet meer datzelfde gewas staan. Simpelweg omdat het er niet kan groeien. De meeste kruidenmengsels hebben dit nadeel, gras groeit sneller (bodem is hier geschikter voor) en dus raken de kruiden in de verdrukking (hebben niet wat ze nodig hebben in de bodem en groeien langzamer); resultaat weg kruiden. Van het ruwvoer gras heb je tientallen soorten, elk met hun specifieke eigenschappen in het gewas als voeder, maar ook met betrekking tot groei en bloei.

Naast de invloed van de bodem is er ook de invloed van het weer, in de herfst bloeit het gras niet meer en groeit bij bepaalde temperaturen nog wel. Het weer is nat, dus veel water in het gewas en kans op dunnere mest. Het effect van temperatuur en zon op de fructaangehaltes is iedereen wel bekend, minder bekend is dat ook vitaminen, mineralen en andere stofjes bij droog weer geconcentreerder in het gewas aanwezig zijn, dus omdat het gras minder massa bevat, kan er meer opgenomen worden en dus ook meer aan deze stoffen. Het zal dan ook niemand verbazen dat het tijdstip van maaien hierop afgestemd is, je wilt immers wel inhoud als je voer opslaat voor de winter (want gewas op land bevat vooral water).

Als het gewas eenmaal gemaaid is, vindt de eerste stap van de conservering plaats: het drogen op het land. Deze droogperiode zorgt voor een verdamping van het aanwezige water (ofwel hogere concentratie aan inhoudelijke stofjes), zodat het goed blijft om te bewaren. Uiteraard verdampt er met het water ook het nodige aan inhoud mee, vandaar dat het tijdstip van maaien bepalend is voor de inhoud . Dit drogen bepaalt uiteindelijk het percentage droge stof: ofwel het gewicht van droge materie in het voer. Dat dit iets anders is als het werkelijke gewicht zal duidelijk zijn. Bij kuilgras is dit percentage lager als bij voordroog in balen, voordroog in balen heeft weer minder droge stof als hooi in een pakje.

Waarom deze verschillen er zijn zal na alle voorgaande info duidelijk zijn, als je koeien op de top van hun productie goed wilt voeren zonder er kilo's krachtvoer bij te moeten geven, is er simpelweg meer inhoud in het product nodig. Voordroog heeft hetzelfde conserveringsproces als kuilgras, maar omdat het droger is heeft het andere kanttekeningen. Iedereen zal de zure kuil of voordroog wel kennen qua geur, hetgeen je ruikt is boterzuur en moet je eigenlijk niet voeren. In ieder ruwvoer wat anaeroob (dus in plastic) is geconserveerd zit een minimale hoeveelheid boterzuur, dit komt door het minimale aandeel lucht wat tussen het ruwvoer zit en het vochtige gewas. De ideale conservering vindt plaats met behulp van melkzuur, dit zorgt voor de wat zoete geur. Deze heb ik al hier gelezen omschreven als "dropgeur", de meeste dieren kunnen goed omgaan met melkzuur en hebben er dus geen last van. Echter is dit melkzuur wel de reden waardoor paarden die gevoelig zijn op maag en darmen uit balans raken en bijvoorbeeld dunne mest krijgen. Overigens is een voordroogbaal die erg lekker zoet ruikt en wat plakkerig aanvoelt voor mij géén paardenvoer: teveel suikers door te rijk gewas in de baal.

Een groot nadeel van ingekuild en voordroog gewas is de gevoeligheid voor schimmels, omdat het anaeroob geconserveerd wordt is een gaatje in het plastic echt voldoende om schimmels te krijgen. Plus dat de boterzuurbacterie onmiddelijk zijn kans grijpt, iets wat ook al kan gebeuren als de balen bijvoorbeeld tegen elkaar gestapeld worden (het condens tegen het plastic wordt in het gewas gedrukt -> teveel vocht en schimmel en toename boterzuur is het gevolg. Als je dus voordroog wilt voeren aan paarden (die toch gevoeliger zijn als herkauwers voor deze zaken), zorg dan dat het echt haast hooi is als het in plastic gaat én controleer echt goed op gaatjes!

Dan hooi (en stro), hooi en stro hebben 2 dingen gemeen; beide worden met behulp van blootstelling aan lucht gedroogd en bevat bloeiend gewas. Het eerste zorgt dat het water wat er nog in het gewas zit verdampt uit de baal; geen risico op boterzuur en geen melkzuur. Het gewas is dus zuurvrij. Het feit dat het bloeiend of uitgebloeid gewas bevat, betekent dat het veel stuctuur heeft. Ofwel, veel stengels en weinig blad, dit maakt weer dat er minder inhoud in zit (veel droger, veel verdamping). Omdat het minder weegt, kun je meer voeren en is dat veilig omdat er ook minder inzit. Hier gaat het met voordroog nog wel eens mis trouwens, dit wordt vaak minder laat gemaaid en dus bevat het product in de baal al meer, kortere droogperiode en er verdampt dus minder -> je voert snel teveel. Nadeel van hooi is wel dat je het echt droog moet opslaan, aangezien je vooral holle stengels hebt en daarin kunnen snel schimmels groeien.

In vogelvlucht zijn dit dus de belangrijkste verschillen tussen de diverse ruwvoeders .
Als een paard hooi echt niet eet, dan is het vaak geen goed hooi. Het kan dan toch schimmelig zijn of muf ruiken, een kieskeurig paard zal het dan niet eten. Wat ook kan is dat het te stengelig is voor het gebit, ze krijgen het dan simpelweg niet goed gekauwd en of kauwen doet pijn. Gebit nakijken zou ik ook zeker niet nalaten in dit geval.
Als je hooi weekt, dus natmaakt, eet een paard dat moeite heeft met de harde stengels het vaak wel. Eet paardlief het dan nog niet, dan is de baal zeer waarschijnlijk echt niet lekker of muf. De bedoeling in de reis van mond naar kont bij ruwvoer is dat er in de mond speeksel wordt toegevoegd en dat middels kauwen de cellulose alvast beschadigd raakt. Dat is een laagje om de cellen van het ruwvoer wat vrij hard is en moeilijk verteert. Wij mensen kunnen geen gras verteren hierdoor, aangezien wij verderop in ons spijsverteringsstelsel een onderdeel missen wat een paard (funtionele blinde darm) of herkauwer (vier magen) wel heeft. Deze "extra items" in deze dieren zijn er voor de vertering van cellulose .

In de maag gebeurt er ook het nodige, er wordt maagzuur aan de voedselbrij toegevoegd (teveel zuur in het ruwvoer geeft hier dus een probleem, de brij wordt zuurder als nodig) en het speeksel zorgt dat het niet té zuur wordt. Het belang van lang kauwen en dus meer speeksel is ook voor de maag noodzakelijk, aangezien minder speeksel en te weinig kauwen kan zorgen voor maagzuurproblemen. Vanuit de maag gaat het de rest van het verteringsstelsel in, de lever slaat de overmaat aan suikers die niet direct nodig zijn op en in de darmen worden voedingsstoffen (opgelost in water) opgenomen door water aan de brij te onttrekken. De blinde darm zorgt vervolgens voor de verdere afbraak van de cellulose, waardoor het ruwvoer optimaal benut kan worden als voeding en energie. Bij de vertering van deze ruwe celstof komt ook veel warmte vrij, wat weer een voordeel is van het voeren van ruwvoer met een hoog aandeel droge stof. Als het ruwvoer dit hele traject heeft afgelegd komen alleen de onverteerde delen eruit als mest.

Om op je vragen terug te komen: Ja, een probleem in de darmen kan verband houden met de lever. Als er bijvoorbeeld te weinig voedingsstoffen uit het voer kunnen worden opgenomen omdat de darmen het voer niet goed kunnen verteren, dan kan de lever hierop reageren door opgeslagen suikers aan het systeem af te geven. Over het algemeen zal dat pas in een laat stadium problemen geven, maar mogelijk is het wel. Ik denk dat in jouw geval de leverwaarden afwijkend zijn door een tekort aan bepaalde vitaminen of mineralen (wellicht te kort aanwezig in het voer???), waar de spieren op reageren door het melkzuur niet goed af te breken en hierdoor het systeem in de war te brengen. Een teveel aan vitaminen of mineralen kan overigens ook leverproblemen geven, dat kan dan weer veroorzaakt worden door een overmaat aan deze mineralen in de bodem (dus in het gewas) of niet passend krachtvoer bij het gewas. Janneke (whoopie) noemt terecht al de ontgiftende werking van de lever, daarnaast is het ook zo dat een beetje stress bij bloedafname al een verhoging van bepaalde waardes kan geven en dus een vals positieve waarde (waardes afwijkend door stress, niet door werkelijk probleem).

Welke waardes zijn bepaald, wat waren de waardes en tegen welke referentie is er bepaald? Zijn er ook spierwaardes bepaald? Daar ben ik dan ook wel weer benieuwd naar .
Ook hoe je je hooi opslaat, kunnen er bijvoorbeeld andere dieren bij (niet alleen muizen of ratten, maar hond of kat)? Wat is de kleur van het hooi, hoe ruikt het, als je zelf een hand hooi voor je mond houdt en dan diep inademt; krijg je een kriebel in je neus/keel? Als je een pluk hooi knijpt in je hand, prikt het of is het zacht? Bevat het vooral blad of stengels? Veel zuring, brandnetels of distels erin?

Kortom, ik denk dat het jaarlijks terugkerend probleem te maken kan hebben met het gebit van Sofie, maar ook dat er een reden is voor het niet eten van hooi door een factor waar je nu niet aan gedacht hebt. Het verteren van hooi is alleen bijna onmogelijk voor paarden die het niet kunnen kauwen of als de blinde darm het niet doet. In het laatste geval had je dat overigens al met weidegras allang gemerkt . Overprikkeling van de darmen door de stengels lijkt me onmogelijk, aangezien de dan in de mest echt stengels zou moeten terugvinden en de mest dan echt enorm droog zou moeten zijn. Ik weet niet of je aan een plakje stro kunt komen, maar stro (frisgeel met halmen erin) eten paarden graag en als Sofie die wel eet, kun je het prikken in de darmen helemaal uitsluiten.

[jenzz]

Wauw wat een interessant verhaal!
Heel leerzaam, bedankt voor het uitschrijven.
over de spijsvertering van mensen weet ik genoeg maar ik kan dat nooit goed vertalen naar paarden.
Nu weer een beetje beter
Een vraagje, klopt het dat je schrijft dat de lever de overmaat aan suikers opslaat? Bedoel je dan echt in de lever of dat de lever zorgt voor opslag van overmatige suikers in spier en vetweefsel (zoals bij mensen).

Gebit is inderdaad nog een heel goede om te checken!
Eerste aanwijzing kan al zijn dat ze misschien voerproppen laat vallen bij het eten?

[Jossie]

Een vraagje, klopt het dat je schrijft dat de lever de overmaat aan suikers opslaat? Bedoel je dan echt in de lever of dat de lever zorgt voor opslag van overmatige suikers in spier en vetweefsel (zoals bij mensen).

De lever zorgt inderdaad voor de opslag, pas als alle overige opslagplekken verzadigd zijn is er sprake van opslag in de lever zelf. Maar dan heb je echt al jaren je paard op een grondig overgewicht gehad hoor .

Wat ik niet heb belicht in mijn verhaal is de invloed van bemesting, maar ik ga ervan uit dat iedereen hier weet dat bemesting op maat het meest verstandige is. Zowel voor je gewas (het moet immers wel groeien) als voor je paard (er moet wel iets in zitten). Maar... de meststof maakt wel een groot verschil! Bemesten met kippen-, maar vooral varkensmest is niet heel handig tenzij paardlief nooit anders gehad heeft. De geur van deze mest blijft echt lang hangen en kan zelfs nog voor geur in gewonnen ruwvoer zorgen. Daarbij is de minerale inhoud van deze mestsoorten niet altijd even verstandig en geschikt voor vee en bodem, dus even navragen waarmee het land bemest is waar je hooi vandaan komt kan ook nog info opleveren.