Horsenality: karaktertrek, gemoedstoestand of allebei

[sandra]

Gisteren bekeken Eveline en ik de savvyclubdvd van december.
Hierin ging een stuk over "stradivarius", een Leftbrained Extrovert die er in eerste instantie uitzag als RB-ex.

Gaandeweg kwam zijn LB-ex karakter steeds meer naar boven. maar hierna kreeg ik toch wat vraagtekens.
Even een situatieschets voor degenen die de dvd nog niet hebben gezien:

Paard komt de ring binnen, en deinst een paar keer heftig achteruit, kan in de ring niet stilstaan, hoofd steeds hoog, poepen, rondkijken, constant afgeleid. Als de eigenaresse de opdracht krijgt om hem over tonnen te laten springen zakt hij van schrik (?) bijna plat door zijn voorbenen. Bij een zeil komt ze niet eens in de buurt. Bij de trailer stapt hij zo naar binnen, maar vliegt er met dezelfde vaart weer uit. Paard dribbelt rond met staart in de lucht, écht zoals je een opgefokte arabier voor kunt stellen. (ok op dit forum zitten heel wat relaxte arabieren-eigenaars, maar jullie weten vast wat ik bedoel)

Mijn eerste indruk was dus RB-ex. Erg herkenbaar gedrag voor mij, moet ik zeggen.
Pat beweerde alleen dat dit paard LB-ex was, want zijn eerste reactie bij iets nieuws was geen reactie van "flight for fear" maar van nieuwsgierigheid. Hij was ook niet zozeer bang, maar had geleerd dat deze manier van reageerde ervoor zorgde dat hij het niet hoefde te doen. Dit verbaasde me, maar toen Pat hem overnam switchte dit paard van RB (in mijn ogen) naar LB in enkele seconden drivinggame. Hm, how interesting.

Het wasniet zo dat Pat nu al die opdrachten wél direct kon doen. Hij deed hier zelf ook wel bijna een uur over. Ik vond dit paard nog steeds RB reageren, en kon zijn LB-horsenality niet erg terugvinden.

Toen kwam bij mij de vraag op:
Is een horsenality nu een vast karaktereigenschap van een paard? Dus een paard dat LB-ex is, die is dat levenslang omdat het zijn karakter is, het kan alleen wat milder worden, met de juiste training.
Of kunnen we van een LB-in paard verwachten dat met de juiste training het tóch een LB-ex paard wordt?

En heeft een LB-ex paard wel bijvoorbeeld een RBgemoedstoestand, maar zou hij zich in deze gemoedstoestand anders uiten dan bij een paard dat van zichzelf RB-ex is? (denk aan LB-ex nieuwsgierigheid, RB-ex flight from fear)

En nog een vraag: zou het niet zo zijn dat het enige vaste onderdeel in een karakter van een paard het introvert of extrovert zijn is. En dat het "LB of RB zijn" afhankelijk is van de training/trainer?
Of zou een paard van nature wellicht ALTIJD RB-ex zijn (toch de meest prooidierachtige horsenality lijkt me) en ligt alles aan de training en levenservaringen hoe dit karakter kan veranderen in LB of introvert?

Ik zou hier graag eens diep over gaan discusseren. want iedereen heeft inmiddels zijn paard een horsenality toegedeeld, maar ik vraag me dus ineens af wat deze horsenality nu precies gaat zeggen.

[Marja]

Je haalt hier de aloude nature vs nurture discussie naar voren: is gedrag aangeboren, of aangeleerd?
Ik denk dat beide het geval is. Een dier (net als een mens, trouwens) zal in aanleg meer geneigd zijn tot LB of RB gedrag, in of ex. Vervolgens bepaalt de omgeving en de opvoeding voor een deel hoe dit gedrag zich uit en hoe extreem het is.
Ik denk dan ook niet dat je een RB-ex tot een LB-ex kunt omtoveren (of andersom), wel dat eigenschappen met de juiste training milder kunnen worden en sommig extreem gedrag zal je daarmee ook kunnen laten verdwijnen.

[willeke]

dit vind ik nu eens een héél interessant topic!
Goh als ik kijk naar mijn paard is ze van nature meer LB-Introvert, in leersituaties, dus wanneer we iets nieuws doen, soms zelfs RB-introvert, maar ik kan dmv training die extreem introverte eigenschappen ombuigen tot extrovert.

Ik denk dan ook dat je eigenlijk van moment tot moment moet gaan bekijken welke horsenality je je paard toe bedeelt en daarnaar handelt. Ik vind het gevaarlijk om te zeggen: mijn paard is altijd dit of altijd dat... Want dan verlies je al de rest uit het oog.

Ik ga eigenlijk ook wel mee met hetgeen marja hier neergezet heeft. Volgens mij is het een beetje van beide kanten: zowel aangeboren als aangeleerd gedrag.

[nienke07]

Ik heb de dvd nog niet helemaal bekeken.. maar zag Strad de ring in komen en dacht.. "hé.. een Bruutje "

Horsenality is toch het product van een aantal factoren?
Innate characteristics , learned behavior, environement, spirit?
Daar zitten flexibele factoren bij. Je kan wat met de environment.. en ook learned behavior is iets wat niet statisch is... Als je de factoren kan veranderen, impliceert dat m.i., dat je de 'uitkomst' ook kan veranderen.
Het één heeft alleen wat meer tijd nodig dan het ander.
Ik denk dus zeker dat de horsenality van je paard in de loop van de tijd veranderen kan... Zelfs introvert en extrovert lijkt me geen vaststaand 'onderdeel'.. (denkend aan erg 'opgesloten' paarden die met de juiste hordsenality factoren 'open' kunnen gaan en echt op kunnen bloeien) al kan ik me slecht voorstellen dat het ene uiterste in het andere varanderen kan. Maar never say never...

[Saskiam]

Ik zou zeggen allebei. Eigenlijk zegt de DVD zelf al heel veel. Het feit dat Pat 'anders' met het paard omgaat als de eigenaar, verandert de houding/reactie van het paard. Hij wordt milder.
Ik denk wel dat aanleg mee speelt, maar met name ook hoe er met het paard wordt omgegaan.

Ik ben er zelf nog niet helemaal uit met mijn merrie, daarom ben ik ook erg blij dat Anna volgende week langs komt .
Ik ben wel met LB&HB bezig en vind het allemaal erg interessant.

Klinkt alsof ik net op tijd ben lid geworden van de Savvy-club, hopelijk ligt mijn dvd ook snel in de bus.

[Saskiam]

Horsenality is toch het product van een aantal factoren?
Innate characteristics , learned behavior, environement, spirit?
Daar zitten flexibele factoren bij. Je kan wat met de environment.. en ook learned behavior is iets wat niet statisch is... Als je de factoren kan veranderen, impliceert dat m.i., dat je de 'uitkomst' ook kan veranderen.

Nienke en ik posten te gelijk, maar zij verwoord hier heel goed waar ik aan zat te denken .

[sandra]

Ja ok, maar tóch ging Pat met het paard om al LB-extrovert, ipv RB-ex, terwijl hij in mijn ogen toch écht right brained was. Dat zou dan betekenen dat als je de horsenality van je paard hebt vastgesteld, dat je daarnaar moet handelen, óók als je paard tijdelijk in een andere gemoedstoestand verkeerd. DUS dat een LB-ex nog steeds een LB-ex is, ookal gedraagt hij zich op dat moment RB-ex ....

[Saskiam]

Mijn eerste indruk was dus RB-ex. Erg herkenbaar gedrag voor mij, moet ik zeggen.
Pat beweerde alleen dat dit paard LB-ex was, want zijn eerste reactie bij iets nieuws was geen reactie van "flight for fear" maar van nieuwsgierigheid. Hij was ook niet zozeer bang, maar had geleerd dat deze manier van reageerde ervoor zorgde dat hij het niet hoefde te doen. Dit verbaasde me, maar toen Pat hem overnam switchte dit paard van RB (in mijn ogen) naar LB in enkele seconden drivinggame. Hm, how interesting.

Was hij niet in Pat zijn ogen aldoor al LB-ex en ging hij daarom op deze manier te werk?
Onderstaande is, mho, tegenstrijdig met wat men aldoor zegt.
Je dient toch juist de horseman te zijn die je paard op dàt moment nodig heeft?

Dat zou dan betekenen dat als je de horsenality van je paard hebt vastgesteld, dat je daarnaar moet handelen, óók als je paard tijdelijk in een andere gemoedstoestand verkeerd. DUS dat een LB-ex nog steeds een LB-ex is, ookal gedraagt hij zich op dat moment RB-ex ....

[Tinky]

De vraag is alleen, gedroeg hij zich daadwerkelijk RB-ex? Ik bedoel, als Pat direct opmerkte dat hij LB-ex gedrag zag en dat omhoog kon halen door een korte driving game, dan is het een kwestie van heel goed paard-lezen (niet dat ik het eruit zou halen, absoluut niet, maar even voor de theorie)

Want inhoeverre is aangeleerd gedrag een onderdeel van een Horsenality? Als ik mijn paard alles in zijn mond leer stoppen terwijl hij er eigenlijk een hekel aan heeft, maar omdat ik het zo vaak doe, went het en doet paardlief het ook als ik er niet om vraag. Is het paard dan 'mouthy'? (In dit voorbeeld is het gedrag bewust aangeleerd, maar meestal is het denk ik onbewust)

Dat vind ik het moeilijke van de charts, wát is karakter/staat en wat is (onbewust) aangeleerd gedrag? En telt dat laatste mee voor het invullen? Want dat kan het beeld totaal veranderen...

Los van al die theoretische bedenkingen is de aller aller aller grootste kunst toch wel het lezen van je paard en daar op kunnen reageren. Want sommige reacties zijn logisch (bijv iedereen is het 'intuitief' met me eens dat een paard in paniek gerustgesteld moet worden), sommige 'voelen' ook heel onlogisch (denk ik aan de discussies over mirroren, over wat Roos en Karianne uitwissellen in het topic over Poca, dat soort dingen)

[Zaffy]

Ik denk dat paarden alle fases kunnen tonen inderdaad al naar gelang de bovengenoemde factoren. Mijn merrie (de mams van Zaffy) heb ik als 3-jarige gekocht bij haar fokker waar ik een stal huurde voor een ander paard. Zij was een echte RB-ex, eerst doen, dan denken en niks is te vertrouwen. Haar zuster was precies zo. Ik heb ze gezien als veulen bij hun moeder en een deel is bepaald door die opvoeding, hun moeder hielt ze als veulen overal bij weg. Wanneer er mensen (wij ) kwamen kijken dan werd het veulen door moeder naar achteren geduwd en ging ze er zelf voor staan. De paarden namen ook geen eten van mensen aan.
Goed, mijn merrie als 3-jarige vond alles eng en zag ook alles, ze durfde geen ruimtes in te lopen zelfs niet al was de opening 3 meter breed en hoog, dingen in mijn hand waren absoluut gevaarlijk en van een longeerzweep raakte ze compleet in paniek. Ik weet heel zeker dat haar fokker haar nooit wat heeft gedaan dus daar kan het niet aan liggen. Onze eerste bosrit was plankgas van links naar rechtsspingend over het bospad . Ik heb veel tijd in de merrie gestopt om haar te laten denken, grappig genoeg heb ik heel veel gedaan van Parelli zonder daar nog ooit van gehoord te hebben met de longeerzweep deed ik bijv. de friendly-game. Maar het werkte, de merrie is langzaamaan steeds meer LB geworden en tegenwoordig zelfs moedig te noemen. Er is een luchtballon bij haar en haar kudde in de wei geland waarbij de kudde eerst een eind weg rende maar mijn merrie draaide al snel om om toch eens te gaan kijken wat dat precies was . Gisteren kwam ik toevallig met een groot stuk piepschuim achter me aanslepend aanlopen, haar eerste reactie was luid snurkend wegrennen (RB) maar na 30 meter draaide ze zich om en kwam net zo hard terughollen (LB), stond voor mij stil en ik kon het stuk piepschuim zo op haar rug leggen .
Ook is zij wel eens van extrovert in introvert veranderd. Ik had op een gegeven moment les van iemand en ik was mijn merrie aan het longeren, uiteraard niet goed . Mijn instructrice nam haar over en het eerste wat ze deed was een stevige tik met de longeerzweep op haar billen. Merrie begint inderdaad lekker te draven, met een uitstekend, constante impuls en ritme. Alleen ze stopte niet meer, ze had zich volledig afgesloten van haar omgeving en reageerde nergens meer op. Ik merrie weer overgenomen en toen kwam het gelukkig weer snel goed

Maar om even op de DVD terug te komen (ik heb hem niet, dus ook niet gezien), van wat ik lees zou ik het paard ook niet als RB klassificeren.

[Pocalover]

Los van al die theoretische bedenkingen is de aller aller aller grootste kunst toch wel het lezen van je paard en daar op kunnen reageren. Want sommige reacties zijn logisch (bijv iedereen is het 'intuitief' met me eens dat een paard in paniek gerustgesteld moet worden)

En velen van ons hebben ook gemerkt dat dat voor ons heel logisch is maar voor vluchtdieren dus niet zo hoeft te zijn. Wel eens een explosief RB-E paard aan het eind van je leadrope gehad en heel lief en zacht gezegd: rustig maar paard, het komt goed. Nou dat werkt niet!

Match it, top it, and slow horse down with you. Zal dvd even gaan bekijken zodat ik ook echt ontopic kan reageren.

[Roadracer]

Hele interessante discussie dit
Ik ga allereerst helemaal mee met de opmerking van Nienke07: Horsenality is het product van een aantal factoren: Innate characteristics , learned behavior, environment, spirit.
Ik heb deze DVD nog niet gezien, maar ik kan me voorstellen dat als Pat binnen een paar seconden (driving game) het paard al in LB-mode AAN ONS kan laten zien, het paard dus inderdaad op dat moment, en daarvoor, LB was. Als het paard echt volledig RB zou zijn geweest, denk ik niet dat de switch van LB naar RB zo snel gemaakt zou kunnen zijn.
Omdat ik de DVD nog niet gezien heb, ben ik wel benieuwd of Pat in het uur daarna het paard uitsluitend als LB bleef behandelen, of dat er ook momenten waren waarom Pat zijn manier van reageren aanpaste, bijvoorbeeld om te voorkomen dat het paard naar RB zou gaan switchen?

Mbt de opmerking van Tinky: in hoeverre is aangeleerd gedrag onderdeel van een Horsenality? Ik denk dat je bijvoorbeeld een paard confidence kunt leren hebben in bepaalde situaties, waar hij voorheen unconfident was. In dat geval kan een horsenality dus veranderen. Een paard heeft bijvoorbeeld geleerd dat traktors niet eng zijn en zal bij een traktor dus niet meer naar RB schieten maar LB blijven. Trek dit door naar een grootser (levens)leerproces van het paard, en ik denk dat een paard blijvend van horsenality kan veranderen.
Overigens zie je dat ook bij mensen - ikzelf was vroeger een schuchter meisje dat behoorlijk gepest is op school (RBI ), en ik ben nu over het algemeen een behoorlijke LBE
Daarnaast kan een paard door onervarenheid in zijn reacties op de uitersten van de horsenality chart scoren, maar door ervaring kunnen uitersten helemaal naar binnengetrokken worden op de chart of zelfs van de chart verdwijnen.

Tot slot: Ik heb zelf heel duidelijk de ervaring dat de persoon die met het paard bezig is, een hele grote invloed op de horsenality van het paard kan hebben. Mijn pony heeft nog steeds (maar gelukkig wel in véél mindere mate dan vroeger) een trailerissue. Als ik haar zelf laad, heb ik een unconfident LBI, die soms om wil proberen te switchen naar RBI (zich afsluiten). Met geduld (undemanding time), geen druk zetten etc houd ik haar LB, blijft ze meedenken en krijgt ze confidence genoeg om toch de trailer in te stappen. Als mijn vader haar probeert te laden, schiet ze naar RBE (vluchtgedrag, afstand naar trailer wordt steeds groter, volledig verzet, etc). Mijn vader "leest" haar niet en daardoor wordt ze volledig unconfident.

Just my 2 cents

[Tinky]

En velen van ons hebben ook gemerkt dat dat voor ons heel logisch is maar voor vluchtdieren dus niet zo hoeft te zijn. Wel eens een explosief RB-E paard aan het eind van je leadrope gehad en heel lief en zacht gezegd: rustig maar paard, het komt goed. Nou dat werkt niet!

Match it, top it, and slow horse down with you. Zal dvd even gaan bekijken zodat ik ook echt ontopic kan reageren.

Dat bedoelde ik te zeggen, een reactie kan voor óns logisch lijken, maar het paard heeft totaal iets anders nodig.

De kunst is dan ook om als mens te leren lezen, maar ook te leren om je te gedragen zodat je paard het begrijpt. Ik heb de DVD niet gezien (daarom ga ik me er nu ook buiten houden) maar dit k]/images/smilies/icon_mrgreen.gif[/img]

[sanne]

jammer, heb de dvd nog niet gezien.
Op een andere dvd staat wel een stukje met pat en een lb ex. Toen die de ring binnenkwam, dacht ik ook gelijk rb ex, maar omdat er lb ex op het hoesje stond , ben ik even heel goed gaan opletten en je zag wel bepaald gedrag dat duidde op lb ex. Je zag hem vaak zelf voor een momentje terugschakelen naar lb ex, dat zou mijn rb ex dus niet doen.
vond dat heel interessant toen.
Zit me ook altijd al af te vragen hoe pat en linda die "innate" horsenality zo snel zien en of dat ook van belang is. Het was toch de bedoeling op elk moment je paard te lezen? hhm

@sandra: denk niet dat alleen extrovert en introvert vast staan, ik had zelfs een theorie dat het omgekeerd zou zijn
mijn rb ex wordt extreem lui van lb zijn en ik ken ook veel lb ex die compleet rb introvert kunnen worden als ze het niet snappen.
Ik denk dat alle combinaties in alle soorten en maten kunnen voorkomen.
Denk wel dat heel veel paarden zonder enige opleiding "een laagje angst/rb" over hun echte horsenality heen hebben.

[sandra]

Ik heb de dvd nog niet helemaal bekeken.. maar zag Strad de ring in komen en dacht.. "hé.. een Bruutje "

Mijn eerste indruk was dus RB-ex. Erg herkenbaar gedrag voor mij, moet ik zeggen.

Ja nou, dat is dus ook iets... Ik zie Shanna nog steeds als basis RB-ex, met steeds iets meer LB-ex erin. Eigenlijk vooral omdát Shanna vaak er ongeveer zo bijloopt als in het begin Phill doet. (hij heet Phill volgens mij)
Ik vond het dus erg apart dat een Lb-ex paard er toch zo unconfident bij kan lopen. Hij wás unconfident. Dat staat voor mij toch wel vast. Niet een kwestie van aangeleerd gedrag of zo. Het was alleen "makkelijk" op te lossen doordat hij van horsenality LB-ex is.

Conclusie voor mij was dus: Shanna is al veel langer dan ik besef LB-ex en daarbij vrij veel unconfident (geweest). Wat dus zou betekenen dat je paard dezelfde horsenality blijft, OOK als je paard meer confident wordt

Misschien ligt het aan mijn gebrek aan savvy, maar mij is in elk geval héél erg duidelijk geworden dat RB en LB er soms anders uitziet dan je zou verwachten. Wellicht komt dat doordat ik nog van de ouwe stempel ben waar LB en RB als sterk aparte reacties werden gescheiden die we in EquiSense als "gespannen" en "ontspannen" hebben bestempeld. Dat blijkt dus bij horsenalities wat kort door de bocht. (ergens wist ik dit vaag, maar toch...)